Gedeputeerde Henk Brink (rechts) en nice°-directeur Alex van Oost in het nieuwe gebouw van het Alfa College in Hoogeveen. Dat is grotendeels gebouwd met materiaal van het oude gebouw. Foto: Marcel Jurian de Jong
VAN NICE MATTERS NAAR NICE MOVES
We sluiten het jaar hoopvol af bij Noordelijk Innovatielab Circulaire Economie | nice°. De komende drie jaar hebben we nieuw perspectief om de kansen van een circulaire economie te helpen verzilveren met onze nice°-formule. Provincie Drenthe en het Samenwerkingsverband Noord-Nederland (SNN) investeren 2 miljoen euro in ons programma NICE MOVES. Daar kunnen we de ‘movement’ verder mee aanjagen.
Nice° doet ertoe. De periode van NICE MATTERS loopt eind DEC af. Met als resultaat meer dan 380 MKB-ondernemingen en 330 studenten actief betrokken binnen onze portfolio van 21 CE-innovatietrajecten. Dat is geen project, maar een beweging. NICE MOVES zet die succesvolle lijn voort.
Dat kunnen we niet alleen. Zonder samenwerking geen circulaire economie. DANK aan al onze partners die de afgelopen jaren de stap naar circulariteit met ons hebben gezet: Alfa-college, Bork Groep, Circle of Food, Collectief Circulair Westerveld, Drenthe Woont Circulair, Gemeente Meppel, Gemeente Westerveld, Hanzehogeschool Groningen, Havenbedrijf Port of Zwolle, Schouwburg Ogterop Meppel, Regioleren AOC Terra, Vepa the furniture factory, Vogelzang Dakelementen B.V. , en meer.
Wat wordt jouw circulaire ‘move’ in 2023? En hoe kunnen we je daarbij helpen? NICE MOVES: beweeg je mee?
Onderstaand artikel werd gepubliceerd door Hilbrand Polman in Dagblad van het Noorden op 27-12-2022
Hoe maak je bouwstenen van afval? Drenthe gaat het uitzoeken (met bijna een miljoen subsidie)
Eerst sloopte je een auto, toen heette het demonteren, nu spreken we liever van oogsten. Drenthe werkt er hard aan om van afval nieuwe grondstoffen te maken.
Als je stofzuiger stuk gaat, kun je hem weggooien. Zonde. Het is voor veel mensen een grote ergernis dat repareren van allerlei apparaten niet mogelijk is, of zo duur dat de kool het sop niet waard is. Alex van Oost en Henk Brink kunnen zich helemaal in deze klacht vinden. En ze zijn druk bezig er iets aan te doen.
Hergebruik in het aardse Drenthe
Van Oost geeft leiding aan nice°, het Noordelijk Innovatielab Circulaire Economie (nice°), Brink wist onlangs als gedeputeerde voor de VVD bij het Drents Parlement 750.000 euro subsidie los te praten voor nice°. Circulair worden betekent dat die spreekwoordelijke stofzuiger juist wel makkelijk te repareren valt. En als hij echt helemaal aan zijn eind is, dan zijn de onderdelen gemakkelijk te demonteren en opnieuw te gebruiken.
We staan nog maar helemaal aan het begin van dit proces, verzuchtte Reinder Hoekstra eerder in DVHN . Hij is directeur van milieuorganisatie NMF Drenthe. Er is volgens hem nog heel veel te doen om tot een veel zuiniger gebruik van grondstoffen te komen. „Ik vind hem wel wat somber”, zegt Brink. „Want er is op dit vlak in onze provincie veel gaande.” Van Oost beaamt dit. „Dit onderwerp past helemaal bij het nuchtere, aardse Drenthe.”
Nieuwe huizen bouwen
Van Oost richtte ruim vijf jaar geleden nice° op. Het lab helpt bedrijven en instellingen om veel zuiniger met grondstoffen en materialen om te gaan. Dat kan door oud materiaal opnieuw te gebruiken. „Drenthe moet de komende jaren vijftienduizend nieuwe huizen bouwen”, noemt hij als voorbeeld. „Je moet er dus meteen over nadenken hoe je dat circulair aanpakt. Stel je wilt woningen bouwen op de plek waar nu een oud kantoorgebouw staat. Dan kun je kijken of je dat pand kunt verbouwen tot woningen. Als dat niet kan, kun je het afbreken en de vrijkomende materialen gebruiken in de nieuwbouw.”
Houten balken van 100 jaar oud zijn steviger dan die nu op de markt komen, verzekert Brink. „Probeer er maar eens een spijker in te slaan.” „Ze zijn steviger doordat ze meer tijd hebben gehad om te groeien”, legt Van Oost uit. „Nu is de druk groot om bomen voor houtproductie eerder te kappen.”
Het gebruik van pur-schuim in de bouw en bij andere toepassingen verdraagt zich slecht met circulariteit, zo geeft Van Oost als voorbeeld. „Je lijmt alles zo aan elkaar dat het niet meer goed uit elkaar te halen valt. Daarvoor moet je dus alternatieven zoeken.”
Leverancier van de leverancier
Al sinds mensenheugenis klinkt de verzuchting dat we zuiniger moeten omspringen met materialen, maar het valt dus niet mee om dat ook in de praktijk te brengen. „Het vergt heel veel samenwerking”, zegt Van Oost. „Als je een huis bouwt, of een apparaat maakt, moet iedereen in de keten eraan meewerken dat hergebruik mogelijk is. Bij het ontwerpen moet je al nadenken over de vraag wat er gaat gebeuren als het gebouw of apparaat versleten is. Leveranciers van onderdelen moeten ervoor zorgen dat de gebruiker die gemakkelijk kan laten repareren of vervangen. Dat geldt ook weer voor de leverancier van de leverancier. Tenslotte moet ook de gebruiker weten wat hij kan doen als zijn apparaat stuk is of versleten.”
Nice° zet veel jong talent in voor deze vernieuwing. Studenten van verschillende opleidingen komen uit heel Noord-Nederland en ver daarbuiten. „Je hebt mensen nodig met verstand van bouwkunde en materialen, maar ook mensen die de samenwerking in de keten anders kunnen organiseren. En daarnaast zetten we ook communicatiedeskundigen in om te zorgen dat het verhaal goed verstaan wordt door alle betrokken partijen.”
Opgevoed
Het voordeel van jonge mensen is dat ze tijdens hun opleiding al veel meer zijn ‘opgevoed’ met duurzaamheid en circulariteit dan oudere generaties. Van Oost: „Ze zijn ook zeer gemotiveerd. Het gaat tenslotte om ónze toekomst, houden ze ons regelmatig voor.”
„Maar ik ken geen ondernemer die niet doordrongen is van het belang van circulariteit”, voegt Brink eraan toe. „Het is heel duidelijk dat we niet op de huidige voet kunnen doorgaan. Met ons hoge welvaartniveau maken we een te groot gebruik van de grondstoffen in de aarde.”
Niet alleen bedrijven, maar ook consumenten zelf moeten hun steentje bijdragen, vindt Brink. Hij pakt zijn smartphone van tafel. „Op zo’n telefoon zou je minimaal drie jaar garantie moeten hebben in plaats van een jaar. We zouden veel van onze spullen langer kunnen gebruiken en repareren als dat nodig is.”
Hij herinnert zich het incident met het vrachtschip op de Waddenzee, waar enkele containers over boord sloegen. Daarin zaten allemaal spullen onder andere uit China, die we met elkaar bestellen. Brink: „Als mensen die spullen niet kopen, komen die containers ook niet deze kant op.”
Vernieuwbouw Alfa-College
Het Alfa-college zou in Hoogeveen een nieuw gebouw krijgen, maar uiteindelijk bleek het mogelijk het bestaande gebouw helemaal te demonteren en met de bestaande materialen opnieuw weer op te bouwen. Zo ontstond een voorbeeldproject voor circulair bouwen. Oude plafondplaten werden bijvoorbeeld vermalen en van het materiaal zijn weer nieuwe gemaakt. Ook maakten de bouwers van HuneBouw van het oude glas weer nieuw glas. Het bouwproject was meteen een mooie praktijkervaring voor de studenten. Nice° leverde expertise en hielp mee om de studenten te betrekken. Alfa College Hoogeveen is nu ook een mooi voorbeeldproject voor circulair bouwen.
Nieuwe huizen bouwen met oud materiaal
Acht Drentse wooncorporaties werkten samen om 80 nieuwe huizen te bouwen en daarbij het materiaal te gebruiken van 40 gesloopte huizen. Nice° schoolde hiertoe medewerkers van de corporaties. Het is een nieuwe aanpak, alle begin is moeilijk, dus daarom maakte nice° er een film bij: Ode aan het ongemak. Tevens kwam er een boekwerk met alle ervaringen en geleerde lessen, zodat collega-instellingen er hun voordeel mee kunnen doen.
Voeding op basis van insecten
Als er één sector is waar veel verspilling plaatsvindt, dan is het die van voeding. NICE ondersteunt het Proteïne Lab in Meppel, waar allerlei projecten plaatsvinden om nieuwe circulaire voedingsmiddelen te ontwikkelen. Te denken valt aan het kweken van insecten om eiwitrijke voeding te produceren, als alternatief voor vlees. Of aan oesterzwammen gekweekt op koffiedik.
Bork groep: sloopbedrijf 2.0
Bork in Stuifzand zou je een sloopbedrijf 2.0 kunnen noemen. Het is een vernieuwend bedrijf dat betere toepassingen zoekt voor materiaal dat vrijkomt bij de demontage van gebouwen, industriële complexen enzovoorts. Nice° werkt dan ook veel samen met Bork om bijvoorbeeld nieuwe afzetgebieden te vinden voor de vrijkomende spullen. Of het geoogste materiaal, zoals je tegenwoordig moet zeggen.
Foto: Kees van de Veen